budo | droga walki, droga jaką podąża ćwiczący sztuki wojenne; poprzez trening zmienia, udoskonala, wzbogaca, wywiera wpływ na swoje życie |
Budoka | człowiek podążający drogą budo, zajmujący się poważnie uprawianą przez siebie sztuką walki |
Bushi | wojownik |
bushido | dosłownie droga wojownika, w dużym skrócie – kodeks spisany i pokazujący jak powinien postępować samuraj |
dojo | sala treningowa, miejsce ćwiczeń; dla ćwiczących sztuki walki miejsce szczególne, miejsce w którym spędza się czas na ciężkiej pracy, gdzie „wykuwa” się swoje ciało, przezwycięża zmęczenie, kształtuje charakter i w którym podąża się swoją „drogą”- do; miejsce darzone szacunkiem, przez osoby trenujące w nim; przed każdym wejściem i wyjściem ćwiczący wykonują ukłon – rei w kierunku dojo |
gaku | świadectwo, certyfikat, dyplom |
gi | ubiór trenującego sztuki walki (karategi, judogi) |
Gyosha | trenujący, ćwiczący |
Hanshi | Honorowy tytuł przyznawany starszym mistrzom z wysokim stopniem (8 dan) |
Hanshi dai | lider danego stylu, następca po założycielu |
Heian | (shodan, nidan, sandan, yodan, godan) kata uczniowskie, szkoleniowe Shotokanu, uporządkowane przez Gichina Funakoshi; Heian, wcześniej Pin-an, kata Itosu; także stara nazwa ówczesnej stolicy (dzisiaj Kioto) |
Hombu dojo (honbu) | centralne dojo danej szkoły, główne miejsce szkolenia; (Hombu) główne miejsce kierowania firmą, organizacją, wojskiem (sztab) |
hyaku | liczebnik sto-100, lub szybki |
ippon | (jeden) jeden cały punkt, za technikę bardzo czystą, która w realnej walce (nie sportowej), mogłaby się okazać techniką decydującą, ostateczną, kończącą pojedynek |
Kancho | właściciel dojo, będący liderem nauczanej w nim sztuki walki; określenie to jest połączeniem znaczeń: Kan-(budynek) oraz cho-(lider,przywódca) |
karate | kara (puste, nagie, bez broni) – te (ręce) sztuka walki pustymi rękoma – bez używania broni, stworzona przez Okinawańczyków; Nazwa karate została zatwierdzona dopiero w 1936 roku, wcześniej używane to: tote lub Okinawa-te |
karate-do | „Do” to „droga” jaką podąża każdy człowiek na przestrzeni lat; jest odbiciem naszego życia, tym jakimi jesteśmy, symbolizuje przemiany występujące w nas samych, nasze rozwijanie się i doskonalenie; „Do” w sztukach walki, to długotrwały proces, w czasie którego praktykujący, poprzez ciężki trening ma wpływ na swój rozwój fizyczny i psychiczny; końcówkę „do” dodaje się do nazwy sztuki jaką się trenuje, jeżeli uprawianie jej zajmuje nam długi okres czasu, albo pochłania nasze całe życie i kształtuje nas samych, np. karate-do |
kata | (walka z „cieniem”) forma, zbiór technik łączonych w serie, imitujące walkę z niewidzialnym przeciwnikiem; techniki w kata łączą się w logiczną całość |
kiai | okrzyk towarzyszący wykonywanej technice; technika z kiai posiada ogromną energię, pomaga w jej skupieniu; mięśnie u człowieka wykonującego kiai dodatkowo się spinają, co jest pomocne w uzyskaniu potrzebnej największej siły; sam okrzyk może złamać ducha przeciwnika, wystraszyć go czy na moment zdekoncentrować |
kihon | wykonywanie podstawowych technik, pojedynczych lub w kombinacjach; powtarzane setki razy są zapamiętywane, przyczyniają się do „wykuwania” ciała ćwiczącego, przez coraz mocniejsze i szybsze wykonywanie ich; ćwicząc w taki sposób dochodzi się do automatyki ruchu, technika jest wykonywana odruchowo bez zastanawiania co się zrobi; kihon jest ćwiczony zarówno przez osoby początkujące jak i zaawansowane w treningu |
kihon kumite | najprostsza, podstawowa forma kumite; umowna walka z partnerem, gdzie określone są wszystkie wykonywane ruchy, bloki i ataki |
kohai | młodsza osoba, nie zaawansowana w treningu |
kumite | walka, sparing; skrzyżowanie, zmieszanie rąk |
michi | podobnie jak „do” – droga życia |
Nippon | nazwa Japonii, kraj wschodzącego słońca |
oss | słowo o wielu znaczeniach, używane jako pozdrowienie przez współćwiczących, jako słowo potwierdzające czy wzmacniające; używane przy potwierdzeniu komendy trenera, a także podczas wykonywania wielkiego, skrajnego wysiłku, czy przy reakcji na bolesna kontuzję; może być używane jako dzień dobry lub cześć; stosowane głównie w japońskich odmianach karate (nie – okinawskich) |
Rei | ukłon w sztukach walki, wykonywany przez lekkie zgięcie w biodrach; stojąc przed inna osobą i wykonując ukłon nie spuszcza się z niej wzroku; ukłon wykonywany w Japonii także poza dojo np. podczas rozmów w firmach z przełożonym |
Reigi | zasady zachowania, postępowania w dojo |
Sempai | określenie używane wśród młodych uczniów/adeptów do starszego kolegi z wyższym stopniem zaawansowania; zwrot grzecznościowy |
Sensei | zwrot używany przez ćwiczących sztuki walki do prowadzącego zajęcia w dojo posiadającego czarny pas lub do innych „czarnych pasów”; naprawdę jednak Sensei, to termin grzecznościowy używany względem osoby starszej, z większym doświadczeniem, dłużej trenującej; stosuje się go także poza dojo zwracając się do nauczyciela, profesora |
Shibu dojo | jedno z wielu dojo danej szkoły |
Shihan | tytuł określający instruktora stojącego na czele organizacji; używany w dokumentach formalnych; zwracając się bezpośrednio do takiej osoby mówimy Sensei |
shiken | egzamin, sprawdzian |
Shotokan | shoto – powiew sosnowego lasu/sosnowa fala (pseudonim literacki Gichina Funakoshiego), kan (budynek/światynia); Shotokan, budynek w którym mieściło się dojo i mieszkanie (1938-45) mistrza Funakoshiego; od nazwy budynku, karate, które tam ćwiczono nazwano shotokanem; obecnie jeden z najbardziej popularnych na świecie styli karate |
Taikyoku | Taikyoku – nazwa kata, używana przez część ćwiczących karate shotokan; Taikyoku uczą się osoby rozpoczynające przygodę z karate, zanim przejdą do nauki kata Heian; wypracowane zostało przez Yoshitakę Funakoshiego i Genshina Hironishiego; niektórzy z shotokanu twierdzą, że to raczej proste podstawowe metody treningu, i nie przywiązują do nich zbyt wielkiej wagi; jako ciekawostkę można dodać, że Taikyoku nie było praktykowane na wszystkich Uniwersytetach w Japonii, gdzie nauczano karate Shotokan; wyjątkiem był tylko Uniwersytet Waseda; podobnie jak z Taikyoku było z Ten-no-kata, kolejną formą wypracowaną przez Yoshitakę i Genshina; Gichin Funakoshi nigdy ich nie nauczał, ani nie praktykował |